Verbreden en verbinden in plaats van verengen; het concept ateliers als beleving in het onderwijs

 Als ik een uitgedraaide print van een factuur uit de kopieermachine wil halen kom ik  per ongeluk terecht in een stapeltje printjes van diverse groepen. Ik stuit op een opstel / essay over Anton de Kom uit een middenbouwgroep. Van de goede man had ik een aantal weken geleden zelf nog nooit van gehoord, maar spreek een willekeurig Haanstrakind hier aan en geheid kunnen zij je er meer over vertellen dan ik.

We zitten als school midden in het atelier ‘Vaderlandsche Geschiedenis’. Zojuist heb ik zelf, verkleed als Willem van Oranje, in een bovenbouwgroep een intro gedaan over het ontstaan van de Nederlanden, de 80-jarige oorlog en de rechtsstaat. Vooral het vertellen over de Beeldenstorm laat menig kinderoog glimmen. Ik moet oppassen niet te diep in mijn rol te kruipen, anders gaan de kinderen met een anti-Spaanse mindset straks naar huis. Verrassend genoeg wisten veel kinderen moeiteloos 1566 op te diepen als bijbehorend jaartal. Niet zo gek, de Beeldenstorm is anderhalf jaar geleden ook al eens aan bod geweest bij het atelier ‘Wereldgodsdiensten’. Zo herhalen de belangrijkste momenten en onderwerpen bijna ongemerkt gedurende een aantal atelierjaren.

Als ik klaar ben met mijn verhaal hebben een aantal kinderen het woord ‘Prinsenhof’ aangetekend in hun ateliermap. Van andere groepen waar ik mijn rol al in een eerdere week heb gespeeld weet ik dat kinderen hun ouders al hebben overgehaald om een kijkje te nemen in Delft om de kogelgaten zelf te kunnen zien. Het verhaal van Hugo de Groot hebben we dan op school weer gebruikt als kampthema en het bekende verhaal van de boekenkist gebruikt als uitgangspunt van het kamptoneel.

Een atelier(thema) kun je heerlijk concreet in je school laten terugkomen: een centrale wand, tijdlijn, prikborden met werkjes en foto’s van de verschillende creatieve ateliers. Mijn cultuurcoördinator verbindt dat weer de verschillende uitjes en buitenschoolse mogelijkheden om aan het atelierthema te koppelen. Omdat ook wetenschap en filosofie een onderdeel zijn van dit atelier is de keuze gevallen op museum Boerhaave vanwege de aanwezigheid van werk van Christiaan Huygens. Als ik door een groep 3/4 wandel zijn de leerlingen juist aan de slag gegaan met het afmaken van hun planetarium, naar het werk van Eise Eisinga. Een foto van Eisinga hangt de leerkracht net aan de mini-tijdlijn in het klaslokaal in het juiste tijdvak.

Vaak wordt aan mij gevraagd of het organiseren, voorbereiden, uitvoeren, bedenken en optuigen van atelierperiodes niet ongelofelijk veel tijd kost.

Het antwoord? Ja en Nee. Ja, want organiseren, voorbereiden, uitvoeren, bedenken en optuigen kost gewoon tijd. Nee, want als je prioriteiten kunt stellen (studiedagen, vergaderingen) en uitrekent wat je voor atelieronderwijs allemaal terugkrijgt: teamleren, vakspecialisatie, contextleren, gezamenlijkheid, grip op je inhoud, koppeling cultuur, talentontwikkeling…. Enz. enz.

En vooral: is het niet fijn om zelf de grip op onderwijs eens terug te pakken als directeur / schoolteam. Word eens wakker!! Gooi die slaafse methodes weg, het volgen van gortdroge lesjes ongeïnspireerde teksten uit leer- en werkboeken. Kies voor proactief; verbind, verdeel, beleef en maak onderwijs even concreet en aantrekkelijk als het leven zelf. Wie morgen een bruisende school wil, kan vandaag bedenken om daar mee te beginnen. Daar is geen toverstaf voor nodig; hoogstens een flinke dosis energie, een goede structuur zoals bij De Noordwijkse Methode en verder ben je toch zelf wel staat om je onderwijswerkelijkheid te creëren en te ontwikkelen?